PESEL zamiast NIP (dla części podatników)

Od dłuższego czasu toczyła się dyskusja na temat obowiązku i konieczności identyfikowania podatników za pomocą numeru NIP, skoro w powszechnym użyciu jest numer PESEL, identyfikujący ściśle daną osobę. Na gruncie tej dyskusji rozpoczęły się prace ustawodawcze zmierzające do zniesienia numeru NIP dla części podatników.
Stosowne zmiany do ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.), wprowadzone zostały na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 171, poz. 1016). Powyższa nowelizacja weszła w życie – co do zasady – w dniu 1 września 2011 r., jednak znaczna część nowelizacji weszła w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2012 r.
Jeszcze w okresie od 1 września 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. podatnicy będący osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzący działalności gospodarczej lub niebędący zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, otrzymywali NIP. Jednak już w tym okresie nie można było żądać NIP od osób fizycznych objętych rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, jeżeli obowiązek jego przedstawienia wynikał z przepisu prawa.
Tymczasem z dniem 1 stycznia 2012 r. NIP nadany osobom fizycznym objętym rejestrem PESEL został zniesiony, co ma wiele aspektów praktycznych. Od tego dnia w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub nie są zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i sług, identyfikatorem podatkowym jest numer PESEL.
W szczególności od 1 stycznia 2012 r. podatnicy będący osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzącymi działalności gospodarczej lub niebędącymi zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług nie mają już obowiązku składania zgłoszeń identyfikacyjnych (rejestrować sie w celu uzyskania NIP). Również np. pracodawcy nie maja obowiązku występować o NIP dla zatrudnionych pracowników nie posiadających tego identyfikatora.
Również nie ma obowiązków aktualizacyjnych – przykładowo podatnicy będący osobami fizycznymi objęci rejestrem PESEL, nieprowadzący działalności gospodarczej lub niebędący zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, zgłoszenia zmiany adresu miejsca zamieszkania będą mogli dokonać przez podanie aktualnego adresu w składnej deklaracji lub innym dokumencie związanym z obowiązkiem podatkowym (np. na formularzu zaznania rocznego PIT-37). Jeżeli jednak podatnik będzie chciał dokonać aktualizacji adresu miejsca zamieszkania w trakcie roku podatkowego, pomimo braku obowiązku do złożenia deklaracji lub innego dokumentu, może zgłosić taki adres na formularzu ZAP-3, który faktycznie zastępuje dotychczasowy formularza NIP-3. Na tym formularzu, można również zgłosić numer rachunku bankowego, jeżeli np. podatnik będzie chciał uzyskać zwrot nadpłaty podatku na rachunek bankowy, a nie za pośrednictwem przekazu pocztowego.